Giấy an toàn thực phẩm là gì và tại sao quan trọng?

Giấy an toàn thực phẩm (tên đầy đủ: Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm) là văn bản pháp lý do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm hoặc dịch vụ ăn uống, xác nhận cơ sở đó đã đáp ứng các yêu cầu về vệ sinh và an toàn thực phẩm theo quy định.

Nói cách khác, đây chính là “giấy phép” chứng minh doanh nghiệp đảm bảo thực phẩm an toàn cho sức khỏe cộng đồng. Giấy chứng nhận này rất quan trọng vì nó không chỉ là điều kiện pháp lý bắt buộc để cơ sở được phép hoạt động, mà còn thể hiện uy tín, giúp người tiêu dùng yên tâm hơn về chất lượng sản phẩm/dịch vụ.

Theo Luật An toàn thực phẩm 2010 và các văn bản liên quan, hầu hết các cơ sở chế biến, kinh doanh thực phẩm đều phải có giấy phép này; nếu hoạt động không có giấy chứng nhận, chủ cơ sở có thể bị xử phạt hành chính do vi phạm quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đối tượng nào cần có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm?

Hầu hết các cơ sở liên quan đến thực phẩm đều bắt buộc phải xin giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, trừ một số trường hợp được miễn theo quy định pháp luật. Cụ thể, theo kiểm định viên Lê Anh Tuấn (Ban ATTP TP.HCM), các nhóm cơ sở bắt buộc phải có giấy chứng nhận ATTP bao gồm:

• Cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm: nhà máy, xí nghiệp chế biến thực phẩm tươi sống, thực phẩm đóng gói, thực phẩm đông lạnh, đồ hộp, cơ sở giết mổ gia súc gia cầm tập trung, v.v.
• Cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống: nhà hàng, khách sạn có phục vụ ăn uống, quán ăn, bếp ăn tập thể (căng-tin trường học, bệnh viện, công ty), cửa hàng thức ăn nhanh, v.v.
• Cơ sở kinh doanh thực phẩm: siêu thị, chợ đầu mối, cửa hàng bán lẻ thực phẩm, cửa hàng tiện lợi có kinh doanh thực phẩm, cơ sở phân phối thực phẩm, v.v.

Ngoài ra, các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai, nước đá, nước khoáng; cơ sở kinh doanh thực phẩm chức năng, phụ gia thực phẩm; cơ sở sản xuất nông sản, thủy sản; và các cơ sở sản xuất bánh kẹo, sữa, chế phẩm từ sữa cũng thuộc diện phải cấp giấy an toàn thực phẩm trước khi đưa sản phẩm ra thị trường.

Trường hợp được miễn: Luật cũng quy định một số ngoại lệ không bắt buộc phải xin giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP, chẳng hạn như sản xuất ban đầu nhỏ lẻ (ví dụ: nông hộ trồng rau nhỏ lẻ), kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ (bán thực phẩm đóng gói sẵn, không chế biến), bán hàng rong không có địa điểm cố định, hoặc cơ sở đã có chứng nhận khác về ATTP theo chuyên ngành. Những trường hợp này được miễn nhằm giảm bớt thủ tục hành chính cho hộ kinh doanh rất nhỏ, tuy nhiên vẫn phải đảm bảo an toàn thực phẩm theo các quy định chung.

Điều kiện vệ sinh thực phẩm để xin giấy phép

Để được cấp giấy an toàn thực phẩm, cơ sở kinh doanh phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm cả về con người và cơ sở vật chất:

• Chủ cơ sở và nhân viên trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm phải có sức khỏe tốt. Điều này cần được chứng minh bằng giấy khám sức khỏe do cơ sở y tế cấp huyện trở lên cấp, bảo đảm không mắc các bệnh truyền nhiễm ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm. Đồng thời, tất cả phải được tập huấn kiến thức về an toàn vệ sinh thực phẩm và có Giấy xác nhận đã hoàn thành tập huấn (có giá trị trong vòng 1 năm). Đây là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo người tham gia chế biến, phục vụ hiểu rõ quy tắc vệ sinh, phòng ngừa ngộ độc.
• Cơ sở vật chất, trang thiết bị phải đạt tiêu chuẩn vệ sinh. Khu vực sản xuất, chế biến cần bố trí theo nguyên tắc một chiều (từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm cuối, tránh nhiễm chéo). Nền, tường, trần nhà xưởng phải làm bằng vật liệu sáng màu, dễ vệ sinh và không thấm nước. Phải có đủ nước sạch, hệ thống thông gió, thu gom rác thải, nhà vệ sinh tách biệt không ảnh hưởng đến khu vực chế biến. Thiết bị, dụng cụ chế biến phải đảm bảo sạch sẽ, làm từ vật liệu an toàn cho thực phẩm. Ngoài ra, cơ sở cần có biện pháp phòng chống côn trùng và động vật gây hại, ví dụ lắp lưới chắn côn trùng, bẫy chuột, đèn diệt côn trùng tại cửa ra vào. Tất cả những điều kiện này nhằm đảm bảo môi trường sản xuất kinh doanh thực phẩm luôn vệ sinh, an toàn.
• Quy trình bảo quản và vận chuyển thực phẩm cũng phải đáp ứng quy định: có kho bảo quản đạt chuẩn, phương tiện vận chuyển vệ sinh, nguyên liệu và sản phẩm xếp riêng biệt, có nhãn mác và hồ sơ nguồn gốc rõ ràng. Đây là những điều kiện ngầm định trong tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm hiện hành mà cơ sở nên tuân thủ để được thẩm định đạt yêu cầu. (Gợi ý chèn hình ảnh: Sơ đồ bố trí nhà bếp một chiều hoặc cơ sở sản xuất đảm bảo sạch sẽ, có lưới chắn côn trùng)

Hồ sơ thủ tục xin cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm

Khi cơ sở đã đáp ứng các điều kiện trên, bước tiếp theo là chuẩn bị hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận. Hồ sơ này theo quy định tại Luật An toàn thực phẩm 2010 (Điều 36) và Nghị định 67/2016/NĐ-CP (sửa đổi bởi NĐ 155/2018/NĐ-CP), bao gồm các giấy tờ chính:

• Đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm – theo mẫu quy định (Mẫu số 01, Phụ lục I ban hành kèm NĐ 67/2016).
• Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc đăng ký doanh nghiệp (có ngành nghề phù hợp lĩnh vực thực phẩm) có xác nhận của cơ sở.
• Bản thuyết minh cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ của cơ sở – liệt kê và mô tả các khu vực, thiết bị đảm bảo điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định của cơ quan quản lý. Ví dụ: mô tả diện tích bếp, kho, hệ thống nước sạch, thiết bị bảo quản, dụng cụ chế biến, v.v.
• Giấy xác nhận đủ sức khỏe của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm – do cơ sở y tế từ cấp quận/huyện trở lên cấp.
• Giấy xác nhận đã tập huấn kiến thức về ATTP của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm (hoặc danh sách các nhân viên đã được đào tạo kiến thức ATTP có xác nhận của cơ quan được Bộ Công Thương chỉ định).

Tùy theo lĩnh vực đặc thù, có thể cần bổ sung thêm một số giấy tờ liên quan (ví dụ: kết quả kiểm nghiệm nguồn nước dùng trong sản xuất, phiếu kiểm định chất lượng sản phẩm mẫu, v.v.). Toàn bộ hồ sơ trên phải được sắp xếp gọn gàng và nộp đúng nơi có thẩm quyền.

Nộp hồ sơ ở đâu và thẩm quyền cấp giấy phép

Cơ quan tiếp nhận hồ sơ và cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm được phân cấp theo lĩnh vực ngành nghề:

• Sở Y tế (Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm): cấp giấy chứng nhận cho các cơ sở dịch vụ ăn uống (nhà hàng, quán ăn, bếp ăn tập thể) và các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai, nước đá. Chi cục ATVSTP (trực thuộc Sở Y tế) cũng thường quản lý việc cấp phép cho cơ sở kinh doanh thực phẩm ở địa phương nếu chưa thành lập Sở ATTP riêng.
• Bộ Y tế (Cục An toàn thực phẩm): trực tiếp cấp giấy chứng nhận cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng; cơ sở sản xuất phụ gia, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm; cũng như các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm dùng cho mục đích y tế (thuốc thực phẩm). Bộ Y tế thường ủy quyền cho cấp sở thực hiện đối với cơ sở vừa và nhỏ, nhưng những doanh nghiệp lớn hoặc sản phẩm đặc thù có thể do Bộ quản lý.
• Sở Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn: có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận ATTP cho cơ sở sản xuất, kinh doanh nông sản, thực phẩm tươi sống, thủy hải sản, cơ sở giết mổ, chế biến các sản phẩm từ nông nghiệp.
• Sở Công Thương: cấp giấy chứng nhận ATTP cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm công nghiệp đã qua chế biến như bánh kẹo, sữa và chế phẩm từ sữa, đồ uống; quản lý siêu thị, cửa hàng tiện lợi có kinh doanh thực phẩm.

Riêng tại TP. Hồ Chí Minh, từ năm 2024 đã thành lập Sở An Toàn Thực Phẩm TP.HCM – đây là đơn vị cấp sở đầu tiên cả nước chuyên trách về ATTP. Sở ATTP TP.HCM tiếp nhận hồ sơ xin cấp giấy phép ATTP, thay cho Ban Quản lý An toàn thực phẩm trước đây.

Cơ quan này cũng có chức năng thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về ATTP trên địa bàn thành phố. Việc thành lập Sở ATTP chuyên trách giúp thủ tục cấp phép nhanh gọn hơn và tăng cường sự giám sát liên tục về an toàn thực phẩm tại địa phương.

Quy trình thẩm định và thời hạn của giấy chứng nhận

Sau khi nộp hồ sơ đầy đủ, cơ sở sẽ trải qua quy trình thẩm định thực tế trước khi được cấp giấy chứng nhận:

• Thẩm định hồ sơ: Trong vòng khoảng 05 ngày làm việc, cơ quan tiếp nhận sẽ kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ. Nếu hồ sơ thiếu hoặc cần sửa đổi, cơ quan sẽ có văn bản thông báo để cơ sở bổ sung. Doanh nghiệp cần nhanh chóng hoàn thiện theo hướng dẫn, vì nếu quá 30 ngày không bổ sung đầy đủ thì phải nộp hồ sơ lại từ đầu.
• Thẩm định tại cơ sở: Tiếp đó, trong 15 – 20 ngày làm việc (theo quy định chung là 15 ngày, riêng TP.HCM quy định tối đa 20 ngày), cơ quan chức năng sẽ thành lập đoàn thẩm định liên ngành đến kiểm tra thực tế cơ sở. Đoàn thẩm định thường gồm 3–5 người, trong đó có ít nhất 2 chuyên viên về an toàn thực phẩm. Họ sẽ kiểm tra điều kiện vệ sinh, cơ sở vật chất, hồ sơ sổ sách tại chỗ, đối chiếu với các yêu cầu pháp luật.
• Kết quả thẩm định: Nếu cơ sở đạt yêu cầu, trong vòng 5 ngày làm việc sau thẩm định, cơ quan chức năng sẽ cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Giấy chứng nhận này thường có thời hạn hiệu lực 3 năm kể từ ngày cấp. Nếu thẩm định chưa đạt, cơ sở sẽ nhận thông báo về những nội dung cần khắc phục. Sau khi khắc phục, có thể phải thẩm định lại trước khi được cấp giấy. Trường hợp bị từ chối cấp giấy, cơ quan cấp phép phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Lưu ý, sau khi được cấp giấy chứng nhận, doanh nghiệp vẫn phải duy trì điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm trong suốt quá trình hoạt động. Thanh tra ATTP có thể kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất. Nếu phát hiện cơ sở vi phạm nghiêm trọng như xuống cấp vệ sinh, sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, hoặc không duy trì khám sức khỏe, tập huấn cho nhân viên theo quy định, cơ quan chức năng có quyền thu hồi giấy phép đã cấp.

Do đó, việc có giấy chứng nhận không phải là kết thúc, mà là cam kết liên tục của cơ sở trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm.

Kết luận

Giấy an toàn thực phẩm là giấy tờ pháp lý then chốt, khẳng định chuyên môn và trách nhiệm của cơ sở trong việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Việc xin giấy phép đòi hỏi cơ sở đáp ứng đầy đủ điều kiện vệ sinh thực phẩm, chuẩn bị hồ sơ theo đúng quy định và hợp tác chặt chẽ với cơ quan thẩm định.

Thông qua bài viết này, chúng ta đã điểm qua khái niệm, điều kiện và thủ tục cấp giấy an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn SEO 2025 (cập nhật các quy định mới nhất). Nội dung tham khảo từ các nguồn uy tín như Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM, atvstp.org.vn (Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam) và Luật hiện hành giúp bài viết đảm bảo tính chuyên môn cao.

Nếu bạn là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm, hãy sớm tiến hành cấp giấy an toàn thực phẩm để tuân thủ pháp luật và nâng cao niềm tin khách hàng đối với sản phẩm của mình.